Publicatie artikel: Schild, editie 4 – 2024
Goed en voldoende slapen is essentieel voor onze gezondheid. Het helpt je lichaam herstellen, houdt je hersenen gezond en heeft invloed op verschillende lichaamsprocessen. Een slechte slaap kwaliteit kan bijvoorbeeld de aanmaak van schildklierhormonen negatief beïnvloeden. Of veroorzaken schildklieraandoeningen juist slaapproblemen? Soms is het onduidelijk wat oorzaak is en wat gevolg. Een kip-en-ei-verhaal dus?
Meerdere onderzoeken laten zien dat er een verband is tussen slaap en de afgifte van schildklierhormonen. Veel processen in ons lichaam, zoals het slaap-waakritme, worden beïnvloed door onze biologische klok die een ritme heeft van ongeveer 24 uur. Deze interne klok bevindt zich diep in de hersenen in de hypothalamus, het orgaan dat ook een cruciale rol speelt in de regulatie van schildklierhormonen. De afgifte van schildklierhormoon wordt sterk beïnvloed door onze biologische klok. Het schildklierstimulerend hormoon (TSH) heeft een duidelijk dag-nachtritme. Over het algemeen is TSH vroeg in de morgen het hoogst en lager in de late middag en avonduren. Ook T3 en T4 hebben een piek in de (vroege) ochtend. Een verstoord bioritme kan leiden tot schildklierproblemen.
Slaapkwaliteit en schildklierhormoon
Er is beperkt onderzoek gedaan naar de invloed van slaapkwaliteit op de schildklierfunctie. In een recent onderzoek zijn niveaus van fT3, fT4 en TSH van deelnemers met onvoldoende slaapkwaliteit, vergeleken met die van deelnemers met goede slaapkwaliteit. De schildklierwaarden (TSH en fT4) namen significant toe bij onvoldoende slaapkwaliteit. Er was een sterk verband tussen de slaapscore, stressscore en fT4-waarde in de groep deelnemers met onvoldoende slaap. Dit suggereert dat onvoldoende slaapkwaliteit de schildklierhormonen kan beïnvloeden. Een systematische review op basis van vier studies suggereert dat hypothyreoïdie (een traag werkende schildklier) en slapeloosheid elkaar kunnen verergeren door metabole co-morbiditeiten (meerdere stofwisselingsziekten naast de schildklieraandoening) en hormonale ontregeling.
Hypothyreoïdie
Andersom kan een schildklieraandoening ook slaapproblemen geven, met name als je nog niet goed bent ingesteld op je schildkliermedicatie. Bij een traag werkende schildklier kunnen klachten als spier- en gewrichtspijn, het koud hebben, vermoeidheid of depressie zorgen dat je moeilijk in- of doorslaapt. Overmatige vermoeidheid bij hypothyreoïdie kan ook zorgen voor een onbedwingbare behoefte om te slapen overdag.
De ziekte van Hashimoto vergroot de kans op slaapapneu, een nachtelijke ademhalingsstoornis waarbij je ademhaling minstens tien seconden stopt terwijl je slaapt. Als het meer dan vijf keer per uur gebeurt, slaap je minder diep en goed. Onderzoek suggereert ook dat subklinische hypothyreoïdie een verminderde slaapkwaliteit kan veroorzaken. Bij subklinische hypothyreoïdie is de TSH (licht) verhoogd en valt buiten de normaalwaarden (0,4-4,0 mU/l) terwijl de FT4 normaal is (tussen de 9 en 24 pmol/l).
Hyperthyreoïdie
Door klachten als nervositeit, gejaagdheid, angst en versnelde of onregelmatige hartslag bij een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) kan je onrustig slapen of moeilijk inslapen. Nachtelijk zweten kan ook de slaap verstoren. Dit zorgt voor vermoeidheid en concentratieproblemen overdag.
Indicatoren voor goede slaapkwaliteit:
- Uitgerust wakker worden.
- Binnen dertig minuten inslapen, ouderen binnen dertig tot zestig minuten.
- Goed doorslapen:
- drie tot vier keer kort wakker worden, is normaal.
- als je wakker wordt, binnen twintig minuten weer inslapen.
Wat is goede slaapkwaliteit?
De biologische klok, de gemiddelde slaapduur en -behoefte verschillen per persoon. Slaapduur en -kwaliteit zijn van belang bij goed slapen. Hoe jonger je bent, hoe meer slaap je nodig hebt. De meeste volwassenen hebben tussen de zeven en negen uur nodig. Boven de 65 jaar gemiddeld iets minder (zeven tot acht uur). Het kan ook dat minder dan zeven uur slaap normaal is voor jou.