Mogelijk heeft een deel van de mensen die herstelden van een coronabesmetting nog lang na de infectie last van schildklierklachten. Maar wat heeft de schildklier te maken met het coronavirus?
Dit artikel ‘Verband tussen Covid-19 en de schildklier – Corona en restklachten’ is gepubliceerd in magazine Schild, december 2020.
Tekst: dr. Eveline Hoebe, molecular scientist, universitair docent Universiteit Leiden
Een groot deel van de mensen die Covid-19 hebben gehad, kampt na maanden nog met klachten¹,². Dat meldden diverse media afgelopen zomer. Een van de meest genoemde klachten is vermoeidheid. Het is nog onduidelijk wat de exacte oorzaak is, maar er zijn vermoedens dat de klachten deels te maken hebben met een ontregeling of ‘herprogrammering‘ van het immuunsysteem (systemische immuunactivatie). Het immuunsysteem is dan in het gehele lichaam geactiveerd, in tegenstelling tot bij gebruikelijke een lokale ontsteking. Zo kan de (hyper)activering van het immuunsysteem door het coronavirus onder meer een schildklierontsteking (thyreoïditis) veroorzaken. Een subacute thyreoïditis is meestal een tijdelijke aandoening waarin de patiënt een onderdrukt TSH en verhoogde schildklierhormoonwaarden heeft³. Soms volgt dan een periode waarin de schildklier minder werkt: hypothyreoïdie.
Virusinfecties en de schildklier
Virussen kunnen auto-immuniteit uitlokken bij mensen die daar aanleg voor hebben4. Zo worden onder andere diverse herpes- en retrovirussen, het bofvirus, hepatitis C en SARS (SARS-CoV) geassocieerd met schildklierontsteking5,6. Artsen en endocrinologen waren dan ook alert bij Covid-19 en zetten al snel onderzoek op om de gevolgen van deze SARS-CoV2-infectie op de schildklier te onderzoeken. De in deze studie geïncludeerde patiënten gebruikten geen levothyroxine of schildklierremmers.
Verlaagde TSH-waarden
Muller et al. van het centrale publieke ziekenhuis uit Milaan rapporteerden subacute schildklierontsteking bij Covid-19-infectie7. Ze vonden dat 15 procent van de coronapatiënten op de Intensive Care verlaagde TSH-waarden had, gecombineerd met verhoogde schildklierwaarden. Ter vergelijking: vóór Covid-19 toesloeg, was dit 1 procent van alle IC-patiënten. Van de coronapatiënten met hyperthyreoïdie had het grootste deel anderhalf tot twee maanden later weer een normale schildklierfunctie. Bij sommige van deze patiënten vertoonden een echografie en een scan duidelijk sporen van een schildklierontsteking.
In een retrospectieve studie van de Zhejiang Universiteit China analyseerden onderzoekers schildklierfunctiewaarden van vijftig patiënten met Covid-19 die waren opgenomen in het ziekenhuis, waarvan sommigen ook op de IC9. Ook zij vonden bij 56 procent van de patiënten verlaagde TSH-waarden die verband hielden met de ernst van de corona-infectie. De totale hoeveelheid T4 in het bloed van deze Chinese patiënten was echter normaal. Nadat de patiënten herstelden van Covid-19, normaliseerde ook de TSH.
Een voorzichtige conclusie uit het onderzoek van Muller et al. is dat een schildklieraandoening niet zorgt voor een verhoogde vatbaarheid voor Covid-19. De auteurs merken namelijk op dat al bestaande schildklieraandoeningen niet vaker voorkwamen in de coronagroep8. Eerder vermeldden we dit ook al op onze website www.schildklier.nl en in Schild juni 2020 schreef dr. Netea-Maier hierover in het artikel ‘Wat betekent het coronavirus voor mij?’.
Hoe gaat het immuunsysteem de strijd aan met corona?
Hoogleraar Huub Savelkoul van de Universiteit Wageningen legt in een video uit hoe je immuunsysteem de strijd aangaat met het coronavirus.
Meer ontstekingsstof
Onderzoekers van de Humanitas Universiteit in Milaan typeerden in een retrospectieve studie de schildklierfunctie bij patiënten met een corona-infectie die niet op de IC zijn behandeld10. Ze vonden dat abnormale schildklierfunctie vaak voorkomt bij patiënten met Covid-19, met name verlaagde TSH-waarden (20 procent). In ruim de helft van deze groep waren de FT4-waarden verhoogd. De onderdrukte TSH-waarden lijken samen te hangen met hogere niveaus van het ontstekingsstofje cytokine IL-6. De onderzoekers suggereren dat de immuunactivatie veroorzaakt door Covid-19 mogelijk tot een schildklierontsteking leidt. Of dit bij een deel van de patiënten chronisch is, moet verder onderzoek uitwijzen10.
Hoe werkt het?
SARS-CoV-2, het virus dat Covid-19 veroorzaakt, gebruikt de ACE2-receptor om (long)cellen binnen te dringen. Deze receptor is ook sterk aanwezig in de schildklier. Zo kan SARS-CoV-2 dus ook schildkliercellen infecteren11,12. Men vermoedt dat de schildklierontsteking wordt uitgelokt door de infectie van schildkliercellen gecombineerd met een hyper geactiveerd immuunsysteem.
Langetermijnklachten
Hoewel meer onderzoek nodig is, suggereren deze onderzoeken dat Covid-19 door systemische immuunactivering kan leiden tot subacute schildklierontsteking. Omdat deze studies plaatsvonden in de lente van 2020 is nog onbekend of deze patiënten op langere termijn schildklierklachten krijgen. Dr. Ilaria Muller geeft in een interview met de Britisch Thyroid Association aan dat schildklierproblemen mogelijk een van de langetermijnklachten is waar sommige coronapatiënten mee kampen13.
Er lopen inmiddels wereldwijd meerdere onderzoeken naar de oorzaak van restklachten na Covid-19 en om behandelopties te inventariseren. Wetenschappers van het Maastricht UMC+ en de Universiteit Maastricht gaan onderzoeken welke factoren een rol spelen bij het ontstaan van langdurige gezondheidsklachten na corona en wie er vatbaar zijn voor het ontwikkelen van chronische klachten. Naast functietests voor longen, hart en bloedvaten zetten zij ook een groot scala aan laboratoriumbepalingen in.
Bron: www.mumc.nl/nieuws