Om medicijnen goed te laten werken zijn er belangrijke adviezen over de inname van medicijnen in relatie tot voedingsmiddelen.
De belangrijkste behandeling van een traag werkende schildklier is het als tablet innemen van het schildklierhormoon (thyroxine of T4), dat normaal door de schildklier wordt aangemaakt. Door het slikken van deze hormoontabletten (levothyroxine) heb je te maken met de invloed van het maagdarmstelsel op de uiteindelijke opname van het hormoon in het bloed.
Om deze opname optimaal te kunnen laten plaatsvinden zijn er belangrijke adviezen over de inname van deze schildklierhormoontabletten. Daarnaast geven we informatie over de invloed van voeding op de aanmaak van schildklierhormoon in de schildklier.
Innameadvies medicatie, supplementen en voeding
Neem levothyroxine niet gelijk met je voeding, maar op een nuchtere maag. Dit betekent dat je de medicatie inneemt met alleen water dertig minuten voor het ontbijt of twee uur na het avondeten. Onder ‘voeding’ worden ook dranken gerekend.
Diverse medicijnen kunnen ook invloed hebben op de opname van de levothyroxine. Bijvoorbeeld maagtabletten, door de verandering van het maagzuur.
Diverse supplementen en multivitaminen bevatten mineralen. Bij deze voedingsmiddelen moet er minimaal vier uur zitten tussen inname van schildkliermedicatie en deze middelen.
Invloed van dranken
Koffie
Onderzoek heeft aangetoond dat koffie de opname van het schildklierhormoon (levothyroxine) remt. Zelfs als je enkele uren na inname van je schildkliermedicijn koffie drinkt, kan dat nog invloed hebben. Ben je ingesteld op schildkliermedicatie in een periode dat je koffie dronk, dan is er geen reden iets aan je koffiegebruik te veranderen. Een verandering in je koffiegebruik kan de TSH flink beïnvloeden. Het is nog onduidelijk welke stof in de koffie de opname remt. Als dit cafeïne zou zijn, zouden thee, cacao en cola’s in minder mate ook een remmende werking moeten hebben. Over dat laatste is nog te weinig onderzoek gedaan om uitsluitsel te geven.
Zuivel – eiwitten
Het is beter de tabletten niet tegelijkertijd met melk of yoghurt in te nemen, in verband met de remmende werking van calcium in deze producten. Wel blijkt dat een lage eiwitinname de stofwisseling verlaagt waardoor het lichaam niet goed reageert op schildklierhormoon. Elke dag een kwart liter melk drinken helpt al om de eiwitopname te verhogen. Eiwitten zitten ook in andere voedingsmiddelen, zoals eieren, vlees, vis en kaas.
Citrus
Grapefruitsap heeft invloed op de opname van medicijnen. Andere citrusvruchten lijken geen invloed te hebben.
Sojaproducten
Zoals in de bijsluiter van de levothyroxine staat, kunnen sojaproducten de opname van levothyroxine in de darmen verminderen. Het negatieve effect is het grootste als je de soja zou nemen tegelijk met de medicatie. Maar een half uur na inname van de medicatie en zelfs enkele uren na inname kan soja ook nog invloed hebben op de opname van het schildklierhormoon in het lichaam. Als je begint of stopt met het regelmatig gebruik van voeding met sojaproducten moet mogelijk de dosis van levothyroxine worden aangepast. Laat in voorkomend geval na 4-6 weken in overleg met je arts TSH en FT4 in je bloed bepalen.
Het beste is om je medicijnen met water in te nemen.
Jodium
De schildklier heeft jodium uit voeding nodig om schildklierhormoon te kunnen aanmaken. Heb je geen schildklier meer dan heb je geen jodium nodig om schildklierhormoon te maken. Je krijgt dan het vervangende medicijn levothyroxine.
Werkt je schildklier nog deels? Dan heb je wel jodium uit de voeding nodig om schildklierhormoon te maken. (Bij een dosering van 1,5 mcg of meer levothyroxine per kilo lichaamsgewicht kun je aannemen dat je schildklier nauwelijks meer werkt.)
Bij sommige schildklieraandoeningen, zoals de Ziekte van Graves (snel werkende schildklier) of schildklierkanker, kan het zijn dat de arts tijdelijk een jodiumarm dieet voorschrijft, bijvoorbeeld voorafgaand aan een behandeling met radioactief jodium (I131).
Gebruik geen kelp
Let op, in tegenstelling tot wat elders wordt beweerd, wordt kelp afgeraden. De hoeveelheid jodium in kelp varieert namelijk sterk. Teveel jodium kan schadelijk zijn voor mensen met en zonder een schildklieraandoening. Door teveel jodium kan de schildklierontsteking of de ziekte van Hashimoto juist verergeren. Teveel jodium kan in sommige gevallen hyperthyreoïdie veroorzaken.
Hormoonverstorende stoffen
Goitrogenen zijn stoffen die – op verschillende manieren – de aanmaak van het schildklierhormoon in de schildklier verstoren. Hierdoor wordt de FT4 verlaagd, de TSH verhoogd en kan een struma ontstaan. Deze eigenschap wordt ook weer gebruikt bij de behandeling van een te snelle schildklier. Een aantal goitrogenen vinden we van nature terug in onze voeding. Een door deze voeding ontstane hypothyreoïdie is vaak terug te draaien door een aanpassing van het voedingspatroon.
Tabaksrook is ook een goitrogene stof die de opname van jodium kan beperken.
Deze goitrogene stoffen spelen een grote rol bij de behandeling van schildklierproblemen in gebieden waar in de voeding al nauwelijks voldoende jodium is opgenomen, zoals Afrika en Zuid-Amerika. En kunnen een rol spelen bij de inname van extreme grote hoeveelheden van deze voedingsstoffen.
De nadelige invloed van deze goitrogene voedingsstoffen zijn over het algemeen in Nederland (de Westerse Wereld) dus niet van belang of van invloed op de behandeling van schildklieraandoeningen doordat via gejodeerd zout voldoende jodium in onze voeding is opgenomen. In tegenstelling dus wat veel voedingsadviseurs de Westerse schildklierpatiënt beweren.
Bij een normaal voedingspatroon is het geen enkel probleem hierbij ook pinda’s, mosterd, soja, sushi, koolsoorten, enzovoorts te eten. Het lichaam is prima in staat om te gaan met de wisselende inname en effecten van deze stoffen en jodium, voor de normale aanmaak van schildklierhormoon.
Goitrogenen
Bekende goitrogenen zijn: pinda’s, mosterd, koolraap en koolrabi, mierikswortel, bloemkool, broccoli en koolsoorten.
Koolsoorten, zoals spruitjes en broccoli, maar ook radijs, alfalfa en koolrabi bevatten stoffen die de schildklierhormoonproductie beïnvloeden. Hiervan is vooral sprake als ze in rauwe toestand worden gegeten. Bij (kort) koken blijven voldoende (goede) voedingsstoffen behouden en is de goitrogene werking sterk verminderd.
Referenties
- Wil je gezond blijven? Ontbijt liever met een boterham (Interview prof.dr. Peeters) Algemeen Dagblad, 10-02-2016
- Voedingscentrum: Hoe krijg je voldoende jodium binnen?
- Eisenbrand, G. & Gelbke, H. (2016) Assessing the potential impact on the thyroid axis of environmentally relevant food constituents/contaminants in humans. Doi: 10.1007/s00204-016-1735-6
- Hu, S., Rayman, M.P. (2017). Multiple Nutritional Factors and the Risk of Hashimoto’s Thyroiditis. Doi: 10.1089/thy.2016.0635