Soms is een operatie nodig voor de behandeling van een schildklieraandoening. Dat is niet altijd zonder gevolgen. Tessa van Ginhoven en Ivona Loncar van het Erasmus MC in Rotterdam doen onderzoek naar de risico’s van schildklieroperaties en praten je bij in dit artikel.
Dit artikel is gepubliceerd in magazine Schild, maart 2020.
Er kunnen verschillende redenen zijn waarom een operatie nodig is voor de behandeling van een schildklieraandoening. Zo kan de schildklier te snel werken of vergroot zijn en klachten veroorzaken, of er kan een kwaadaardig gezwel in zitten. Maar soms is een operatie ook nodig voor het stellen van een diagnose.
Complicaties
Hoewel een operatie altijd bedoeld is om klachten te verbeteren of een ziekte te genezen, kunnen er ook nadelige gevolgen aan zitten. Dit noemen we complicaties. Bij iedere operatie is er een risico op het krijgen van algemene complicaties, zoals een infectie van de wond of een nabloeding. Daarnaast is een litteken bijna altijd onvermijdelijk. Het litteken kan gevoelig zijn en, vooral in het begin, een trekkend gevoel geven.
Er zijn ook complicaties die specifiek met de schildklieroperatie te maken hebben. Om hier een beter beeld van te krijgen, is het goed om de ligging van de schildklier in haar omgeving te begrijpen. De schildklier bestaat uit een linker- en een rechterkwab, die laag in de hals met elkaar verbonden zijn. De schildklier ligt zodoende op en naast de luchtpijp. Het wordt vaak een vlindervormig orgaan genoemd.
Beschadigde stembandzenuw
Vlak langs de achterkant van de schildklier lopen links en rechts de stembandzenuwen, elk naar zijn eigen stemband. Raakt een van beide stembandzenuwen beschadigd of gekneusd tijdens de operatie? Dan klinkt de stem hees. Gelukkig herstelt een gekneusde zenuw vaak in enkele maanden. Bij langdurige stemklachten kan in eerste instantie een logopedist helpen met het praten. Helpt dit niet goed? Dan kan de keel-neus-oorarts de minder goed functionerende stemband opspuiten zodat de stem beter klinkt. De kans dat één stembandzenuw beschadigd raakt is erg klein, ongeveer een op de honderd operaties (1 procent). De kans dat beide zenuwen beschadigd raken, zodat de stembanden niet goed functioneren om te praten en te ademen, is nog heel veel zeldzamer. In dat geval wordt er een buisje via de hals in de luchtpijp geplaatst om te kunnen ademen. Gelukkig is dit bijna altijd een tijdelijke situatie.
Tekort aan bijschildklierhormoon
Aan de achterkant van de schildklier liggen vier kleine orgaantjes tegen de schildklier aan, zo groot als rijstkorrels. Dit zijn de bijschildklieren. Door middel van de productie van bijschildklierhormoon, ook wel het parathyroïdhormoon (PTH) genoemd, zorgen de bijschildklieren ervoor dat het calciumgehalte in het bloed stabiel blijft.
Omdat de bijschildklieren zo klein zijn en bovendien veel op schildklierweefsel lijken, kan de chirurg samen met de schildklier per ongeluk ook een bijschildklier verwijderen. Ook kan de bloedtoevoer naar de bijschildklier beschadigd raken, met als gevolg dat er geen of te weinig bijschildklierhormoon wordt aangemaakt. In dat geval is het calciumgehalte na de operatie laag (hypoparathyreoïdie). Dit kan leiden tot verschillende klachten, waaronder tintelingen in het gelaat, handen en voeten, of spierkrampen en spiertrekkingen. Na de operatie controleert de arts het calciumgehalte daarom op meerdere momenten. Is het gehalte te laag? Dan schrijft hij of zij calcium voor, en mogelijk ook tabletten met actief vitamine D om het calciumgehalte te reguleren. Werkt dit onvoldoende? Dan geeft de arts soms ook calcium via het infuus.
‘In ongeveer 5-15 procent ontstaat een levenslang blijvend tekort aan bijschildklierhormoon’
Een calciumtekort ontstaat bij ongeveer 20-60 procent van de patiënten als de gehele schildklier verwijderd wordt. In de meeste gevallen herstelt de bijschildklierfunctie binnen enkele weken. In ongeveer 5-15 procent van de geopereerde patiënten ontstaat echter een levenslang, blijvend tekort aan bijschildklierhormoon. Dit noemen we persisterende hypoparathyreoïdie. De behandeling daarvoor is hetzelfde als bij een tijdelijk tekort.
Weloverwogen beslissen
Ondanks bovengenoemde complicaties beschouwen we de schildklieroperatie als zeer belangrijk en veilig in de behandeling van schildklieraandoeningen, zeker als een ervaren chirurg opereert. Maar de chirurg opereert niet zomaar; het is belangrijk de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen, om zo samen tot een weloverwogen besluit te komen.
Tekst: I. Loncar, onderzoeker EMC en Dr. T.M. van Ginhoven, chirurg EMC