Geen blijvend litteken meer in je hals of in je oksel na een schildklieroperatie? Voor veel patiënten klinkt dit als toekomstmuziek, maar het is al realiteit. Daar wilden wij meer van weten.
Dit artikel is gepubliceerd in Magazine Schild, juni 2023
Auteur: Tineke Sigmond
We spreken prof. dr. Menno Vriens. Samen met prof. dr. Inne Borel Rinkes verrichtte hij in het UMC Utrecht inmiddels al vijftien schildklieroperaties via de mond, volgens de zogenoemde TOETVA-methode (Transoral Endoscopic Thyroidectomy Vestibular Approach). Dat is een operatietechniek waaraan patiënten geen zichtbaar litteken overhouden.
Via hals of oksel
In Nederland worden jaarlijks meer dan drieduizend schildklieroperaties uitgevoerd om verschillende redenen, zoals verdenking kwaadaardigheid van een schildklierknobbel, al bewezen kwaadaardigheid, struma en hyperthyreoïdie. Traditioneel gezien vinden schildklieroperaties plaats via een snee in de hals. Een litteken in de hals kan echter als zeer onprettig ervaren worden, stigmatiserend werken en een behoorlijke invloed hebben op de kwaliteit van leven.
Om deze reden verricht het UMCU sinds 2012 met behulp van robottechniek ook operaties via de oksel aan schildklierknobbels tussen de 3-6 centimeter. Vriens: ‘Inmiddels hebben wij zo’n tweehonderd van dergelijke robotoperaties gedaan waarbij patiënten een litteken overhouden in de oksel. Ook over deze methode zijn wij – en onze patiënten – enthousiast. De operatie duurt even kort (één uur) en we zien dezelfde lage mate aan complicaties, zoals tijdelijke heesheid en een laag kalkgehalte. De verwachting was dan ook dat veel ziekenhuizen deze techniek zouden overnemen. Een nadeel is echter dat een ziekenhuis dan moet beschikken over een dure robot (in aanschaf boven 1 miljoen euro). Daarnaast moet de chirurg niet alleen uitgebreide ervaring hebben met schildkieroperaties, maar ook met robotchirurgie.’
Via de kin
De TOETVA-methode is een kijkoperatie waarbij een chirurg drie hele kleine (scopische) instrumenten plaatst vóór de onderste tandenrij. Het weg te halen weefsel verwijdert hij, over de kin, via de mond. Vriens: ‘Deze relatief nieuwe techniek vindt zijn oorsprong in Thailand en laat geen verschil in complicaties zien in vergelijking met andere operatiemethoden.’
Niet voor iedereen
De TOETVA-procedure is alleen toe te passen bij patiënten met een knobbel (nodus) aan de schildklier van maximaal drie centimeter. Vriens legt uit waarom: ‘Door de spier die over de kin loopt, is er niet meer ruimte voor een grotere opening. Zou een arts het sneetje groter maken, dan komt de gevoelszenuw van het aangezicht in het gedrang, met verstrekkende gevolgen. Patiënten met een nodus groter dan drie centimeter blijven daarom op andere operatietechnieken aangewezen.’
Patiënten die evenmin in aanmerking komen voor de TOETVA-methode zijn zij die eerder in de hals geopereerd zijn, bestraling van de hals hebben gehad, hyperthyreoïdie hebben of een verdenking op lymfklieruitzaaiingen. De uitvoerend chirurg beoordeelt altijd vooraf of een patiënt in aanmerking komt voor een TOETVA-operatie.
Wereldwijd omarmd
Het UMCU is een van de eerste ziekenhuizen in West-Europa die de TOETVA-techniek toepast. Vriens: ‘Niet alleen wij zijn enthousiast, ook wereldwijd wordt deze methode omarmd. De literatuur en onze ervaring laten zien dat deze techniek veilig is. Veel patiënten vinden ons via internet, melden zich rechtstreeks bij ons of via een doorverwijzing van andere ziekenhuizen. Behalve het voordeel dat de patiënt geen zichtbaar litteken overhoudt, heb je voor deze methode geen robot nodig. De verwachting is dan ook dat veel Nederlandse centra zullen volgen.’
Supervisie
Als universiteitsziekenhuis geeft het UMCU de kennis en ervaring graag door. ‘Wij doen dit met een supervisieprogramma; chirurgen kijken in eerste instantie mee bij onze TOETVA-operaties. Daarna vinden minstens twee operaties onder onze supervisie plaats in het lokale ziekenhuis. In het belang van patiënten kunnen alleen ervaren schildklierchirurgen de TOETVA-methode verrichten. Ook is een goede anatomische kennis van het hoofd-halsgebied van cruciaal belang. Dit komt omdat het zichtveld van de chirurg met deze methode 180 graden is gedraaid. De chirurg staat namelijk aan het hoofdeinde van de patiënt. Daarnaast bevelen wij krachtig aan om de TOETVA-methode door twee chirurgen samen uit te laten voeren.’
Inmiddels hebben verschillende ziekenhuizen zich aangemeld voor dit programma.