Schildklier en vitamine B12

Een vitamine B12-tekort kan veroorzaakt worden door een auto-immuunziekte. Mensen met een schildklier auto-immuunaandoening, zoals de ziekte van Hashimoto of Graves, hebben meer kans op de ontwikkeling van een andere auto-immuunaandoening, zoals een vitamine B12-tekort. De kans op een B12-tekort bij Hashimoto is bv. 10-20 %.

Bij schildklierpatiënten die goed zijn ingesteld op schildklierhormoon en toch klachten houden (of opnieuw krijgen) is het zinvol om de vitamine B12 te controleren.

De klachten van beide aandoeningen lijken erg op elkaar en zijn moeilijk uit elkaar te houden. Het is dus van belang om alert te blijven dat er meer aan de hand kan zijn. 
Het niet op tijd behandelen van een B12-tekort kan leiden tot blijvende neurologische schade.

Webinar vitamine B12

We weten via onze sociale media dat er veel vragen leven over vitamine B12 en mogelijk vitamine B12-tekort. Vaak lezen en horen we ook dat er sprake is van onbekendheid onder de mensen, maar ook onder zorgprofessionals. Er leven ook tal van misvattingen.

Als Schildklier Organisatie Nederland (SON) zijn we daarom heel blij dat we, in samenwerking met dr. Bruce Wolffenbuttel, een webinar kunnen presenteren dat inzicht geeft over de relatie tussen de schildklier en vitamine B12. Zoals hij het formuleert: “partners in crime”.

Dr. Wolffenbuttel, internist-endocrinoloog, tot twee jaar geleden actief als hoogleraar aan de universiteit Groningen en in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), is zeer ingevoerd en betrokken bij dit thema. Na een presentatie volgt een interview met hem, waarbij Marlies Mohr (directeur SON) dieper ingaat op het onderwerp en vragen naar voren brengt die leven.

Wat is vitamine B12

Vitamine B12 is een wateroplosbaar vitamine dat ook ook bekend is onder de naam “cobalamine”. Van nature zit Vitamine B12 (cobalamine) alleen in dierlijke producten: vlees, vis, eieren en zuivel. Het wordt in de dunne darm uit het voedsel opgenomen. Er zijn verschillende vormen waarin B12 voorkomt: cyano-, methyl-, hydroxo- en adenosylcobalamine.

Het proces van opnemen van vitamine B12 uit de voeding is complex. Voor voldoende opname van B12 is een goede functie nodig van speekselklieren, maag (intrinsic factor en maagzuur), alvleesklier en dunne darm.

Waarom is vitamine B12 belangrijk?

Vitamine B12 is essentieel voor een goede werking van allerlei systemen in het lichaam:

  • Zenuwstelsel
  • Bloedcellen
  • Immuunsysteem
  • Celdeling, DNA
  • Energieproductie

Dat betekent dat er bij een tekort klachten in het hele lichaam kunnen ontstaan.

Klachten

De mogelijke klachten van een tekort zijn divers en variabel en komen bij iedereen anders tot uiting. Veel voorkomende klachten zijn:

  • vermoeidheid
  • psychische problemen
  • concentratieproblemen
  • neurologische klachten (zenuwproblemen)
  • minder gevoel of tintelingen in vingers en tenen
  • een ontstoken of dikke tong
  • het koud hebben en verlies van eetlust

Er zijn veel meer mogelijke klachten. Deze komen aan bod in het webinar.

Hoe ontstaat een tekort?

Er wordt normaal gesproken een voorraad van B12 in het lichaam opgeslagen. Die voorraad is voldoende voor minstens een paar jaar. Als die voorraad op raakt, gaat de bloedwaarde dalen en ontstaat het tekort. Een vitamine B12-tekort ontstaat dus in het algemeen niet van de ene op de andere dag, “het sluipt er in”, en het kan ook lang duren voor het weer is opgelost. Een vitamine B12-tekort kan op alle leeftijden voorkomen.

Verschillende oorzaken voor vitamine B12-tekort:

  • Onvoldoende inname door onvoldoende vitamine B12 in de voeding, bijvoorbeeld door een veganistisch of vegetarisch dieet.
  • Onvoldoende opname in maag en darmen door o.a.:
    • een auto immuunziekte (antistoffen)  
    • maagoperatie, maagverkleining
    • dunne darm ziekte
    • medicamenten, zoals o.a.:
      • maagzuurremmers
      • metformine (bij Diabetes type 2)
      • Parkinson middelen
  • B12 wordt inactief gemaakt door bijvoorbeeld lachgas

Diagnose

De diagnose is vaak niet eenvoudig. Er wordt naar klachten gekeken en bloedonderzoek uitgevoerd. Met bloedonderzoek kan vaak niet met zekerheid vastgesteld worden of er daadwerkelijk een tekort aan vitamine B12 aanwezig is. Daarom zijn de klachten leidend! 

In het webinar vind je meer informatie over bepalingen in via bloedonderzoek: [link volgt]

Na de metingen met betrekking tot vitamine B12 is het van belang om verder te kijken:

  • is er sprake van bloedarmoede?
  • zijn er andere tekorten, bijvoorbeeld folaat (foliumzuur), ijzer, vitamine D en vitamine B2?
  • is er sprake van een andere aandoening, bijvoorbeeld schildklierziekte bij B12-patiënten, B12-tekort bij schildklierpatiënten?

Behandeling

In het webinar vind je behandeladviezen.

Bij vastgesteld B12-tekort: denk na over, of zoek de oorzaak. Als deze verholpen kan worden (en alleen in dat geval) dan kan na opheffing van het tekort gestopt worden met de behandeling.

TIP: De mogelijkheid bestaat om zelf te leren injecteren. Zeker als je vaak een injectie nodig hebt kan dit een goede keuze zijn waarmee je ook onafhankelijk wordt van de arts.

Belangrijke weetjes:

  • Laat éérst vitamine B12 in het bloed bepalen vóórdat gestart wordt met het slikken van tabletten of injecties. Anders kan een tekort verdoezeld worden.
  • Controleren van de B12 waarde tijdens (injectie) behandeling heeft geen zin. De waarde zal hoog zijn (vaak boven de normaalwaarden) en dat is ook nodig. Het zegt niets over de klachten.
  • B12 is niet overdoseerbaar, grote hoeveelheden zijn niet schadelijk.
  • Er is geen wetenschappelijk bewijs dat B12-tabletten, in geval van een opnameprobleem, in alle gevallen even goed werken als injecties. Het is niet te voorspellen wie wel en wie niet voldoende heeft aan B12-tabletten en wie niet. Het is dus niet wenselijk om iedereen over te zetten van injecties naar tabletten.

Bron:

Webinar ‘Schildklier en vitamine B12: ‘partners in crime’ met dr. Bruce H.R. Wolffenbuttel, internist-endocrinoloog, www.gmed.nl

Meer informatie:

Literatuur:

  • Green, R., Allen, L. H., Bjørke-Monsen, A. L., Brito, A., Guéant, J. L., Miller, J. W., Molloy, A. M., Nexo, E., Stabler, S., Toh, B. H., Ueland, P. M., & Yajnik, C. (2017). Vitamin B12 deficiency. Nature reviews. Disease primers, 3, 17040. https://doi.org/10.1038/nrdp.2017.40
  • NICE. (2024). Vitamin B12 deficiency in over 16s: diagnosis and management.
    NICE guideline
    [NG239] Published: 06 March 2024.
    Op internet: https://www.nice.org.uk/guidance/ng239 
  • Wolffenbuttel, B. H., Owen, P. J., Ward, M., & Green, R. (2023). Vitamin B12. BMJ (Online), 383, e071725–e071725. https://doi.org/10.1136/bmj-2022-071725
  • Wolffenbuttel, B. H. R., Wouters, H. J. C. M., Heiner-Fokkema, M. R., & van der Klauw, M. M. (2019). The Many Faces of Cobalamin (Vitamin B12) Deficiency. Mayo Clinic proceedings. Innovations, quality & outcomes, 3(2), 200–214. https://doi.org/10.1016/j.mayocpiqo.2019.03.002