Je vindt hier informatie over de relatie tussen schildklieraandoeningen en schildkliermedicatie en voeding. Bijvoorbeeld over de invloed van voeding en dranken op de opname van schildklierhormoon door het lichaam. En over (tekorten) van vitamines en mineralen.
Ga naar de startpagina Voeding
Een goed werkende schildklier maakt schildklierhormoon en geeft precies voldoende schildklierhormoon af aan het bloed. Een te traag werkende schildklier maakt te weinig of geen schildklierhormoon. De belangrijkste behandeling is het innemen van tablet(ten) met schildklierhormoon (thyroxine of T4). Dat is precies hetzelfde hormoon dat normaal door de schildklier wordt gemaakt.
Door het slikken van deze tabletten (levothyroxine) heb je te maken met de invloed van maag en darmen op de uiteindelijke opname van het hormoon in het bloed. Om deze opname optimaal te kunnen laten plaatsvinden zijn er belangrijke adviezen over het innemen van deze schildklierhormoontabletten en voeding. Ook wordt aandacht besteed aan de invloed van voeding op de aanmaak van schildklierhormoon in de schildklier. Dat is ook van belang als je schildklier nog deels werkt, maar te weinig schildklierhormoon maakt, en je aanvullend levothyroxine gebruikt.
Innemen schildklierhormoon en voeding
Neem levothyroxine niet gelijk met je voeding, maar op een nuchtere maag. Dit betekent dat je de medicatie inneemt met alleen water dertig minuten voor het ontbijt of twee uur na het avondeten. Onder ‘voeding’ worden ook dranken gerekend.
Ook diverse medicijnen kunnen invloed hebben op de opname van de levothyroxine. Bijvoorbeeld maagtabletten, door de verandering van het maagzuur.
Veel supplementen en multivitaminen bevatten mineralen. Bij deze middelen moet er minimaal vier uur zitten tussen inname van schildkliermedicatie en deze middelen.
Invloed van voeding en dranken
Koffie
Onderzoek heeft aangetoond dat koffie de opname van het schildklierhormoon (levothyroxine) remt. Zelfs als je enkele uren na inname van je schildkliermedicijn koffie drinkt, kan dat nog invloed hebben. Ben je ingesteld op schildkliermedicatie in een periode dat je koffie dronk, dan is er geen reden iets aan je koffiegebruik te veranderen. Een verandering in je koffiegebruik kan de TSH flink beïnvloeden. Het is nog onduidelijk welke stof in de koffie de opname remt. Als dit cafeïne zou zijn, zouden thee, cacao en cola’s in mindere mate ook een remmende werking moeten hebben. Over dat laatste is nog te weinig onderzoek gedaan om uitsluitsel te geven.
Zuivel
Het is beter levothyroxine niet tegelijkertijd met melk of yoghurt in te nemen, in verband met de remmende werking van calcium in zuivelproducten op de opname van levothyroxine in maag en darmen.
Citrus
Grapefruitsap heeft invloed op de opname van levothyroxine. Het beste is om de tabletten met water in te nemen. Andere citrusvruchten lijken geen invloed te hebben.
Sojaproducten
Zoals in de bijsluiter van de levothyroxine staat, kunnen sojaproducten de opname van levothyroxine in de darmen verminderen. Het negatieve effect is het grootste als je de soja zou nemen tegelijk met de medicatie. Maar een half uur na inname van de medicatie en zelfs enkele uren na inname kan soja ook nog invloed hebben op de opname van het schildklierhormoon in het lichaam. Als je begint of stopt met het regelmatig gebruik van voeding met sojaproducten moet mogelijk de dosis van levothyroxine worden aangepast. Als je klachten krijgt laat dan na 4-6 weken in overleg met je arts TSH en FT4 in je bloed bepalen.
Het beste is om je medicijnen met water in te nemen.
Aanmaak schildklierhormoon en voeding
Jodium
De schildklier heeft jodium uit voeding nodig om schildklierhormoon te kunnen aanmaken. Heb je geen schildklier meer dan heb je geen jodium nodig om schildklierhormoon te maken. Je krijgt dan het vervangende medicijn levothyroxine.
Werkt je schildklier nog deels? Dan heb je wel jodium uit de voeding nodig om schildklierhormoon te maken. (Bij een dosering van 1,5 mcg of meer levothyroxine per kilo lichaamsgewicht kun je aannemen dat je schildklier nauwelijks meer werkt.)
Bij sommige schildklieraandoeningen, zoals de Ziekte van Graves (snel werkende schildklier) of schildklierkanker, kan het zijn dat de arts tijdelijk een jodiumarm dieet voorschrijft. Ook voorafgaand aan een behandeling met radioactief jodium (I131) wordt soms een jodiumarm dieet voorgeschreven.
Neem geen kelp
Kelp wordt afgeraden. De hoeveelheid jodium in kelp varieert sterk. Teveel jodium kan schadelijk zijn voor mensen met en zonder een schildklieraandoening. Door teveel jodium kan de schildklierontsteking of de ziekte van Hashimoto verergeren. Teveel jodium kan in sommige gevallen hyperthyreoïdie veroorzaken. Lees meer bij het Voedingscentrum.
Hormoonverstorende stoffen (goitrogenen)
Goitrogenen zijn stoffen die – op verschillende manieren – de opname van jodium door de schildklier verstoren. En zo de aanmaak van het schildklierhormoon in de schildklier verminderen.
In Nederland speelt de nadelige invloed van goitrogene voedingsstoffen bijna geen rol omdat onze voeding in het algemeen voldoende jodium bevat.
Voorbeelden van voedingsmiddelen met goitrogenen zijn: pinda’s, mosterd, koolraap en koolrabi, mierikswortel, radijs, alfalfa, bloemkool, broccoli, spruitjes en koolsoorten. De goitrogene werking geldt vooral als deze voedingsmiddelen rauw worden gegeten. Bij (kort) koken blijven voldoende (goede) voedingsstoffen behouden en is de goitrogene werking sterk verminderd.
Tabaksrook is ook een goitrogene stof die de opname van jodium kan beperken.
Schildklieraandoening en glutenvrije voeding
Wetenschappelijk onderzoek naar het effect van een glutenvrij dieet bij patiënten met de ziekte van Hashimoto laat in enkele studies een gunstig resultaat zien. Er is echter onvoldoende bewijs om een glutenvrij dieet aan te bevelen bij alle patiënten met de ziekte van Hashimoto. Mensen met een schildklier-auto-immuunziekte hebben een licht verhoogde kans op een andere auto-immuunaandoening zoals zoals Coeliakie. Als er sprake is van Coeliakie dan is het wel noodzakelijk een glutenvrij dieet te volgen.
Meer lezen
Artikelen gepubliceerd in Schild magazine
- ‘Heeft glutenvrij dieet effect?’, Schild juni 2019
Overige artikelen:
- Voedingscentrum: Hoe krijg je voldoende jodium binnen?
- Eisenbrand, G. & Gelbke, H. (2016) Assessing the potential impact on the thyroid axis of environmentally relevant food constituents/contaminants in humans. Doi: 10.1007/s00204-016-1735-6
- Mikulska AA et al. Metabolic Characteristics of Hashimoto Thyroiditis Patients and the Role of Microelements and Diet in the Disease Management – An Overview. Int. J. Mol. Sci. 2022, 23, 6580. Doi.org/10.3390/ijms23126580