Het Amsterdam UMC is gespecialiseerd in de schildklier. Er vindt nauwe samenwerking plaats tussen de afdelingen
- endocrinologie
- chirurgie en
- het endocrinologisch laboratorium
Zo kan de beste zorg worden gegeven aan patiënten met schildklierziekten en kan de zorg geoptimaliseerd worden middels hoogstaand wetenschappelijk onderzoek.
Endocrinologisch Laboratorium
Het Endocrinologisch Laboratorium van Amsterdam UMC is een recente integratie van het Endocrinologisch Laboratorium van VUmc en het Laboratorium voor Endocrinologie en Radiochemie van AMC. Het laboratorium is verantwoordelijk voor alle endocriene en dus ook schildklierdiagnostiek in Amsterdam UMC en is sinds 1981 een van de vijf regionale neonatale screeningslaboratoria waar alle pasgeborenen in de regio Noord-Holland en Flevoland middels een hielprik gescreend worden op onder andere congenitale hypothyreoïdie, een aangeboren schildklieraandoening. Het Endocrinologisch Laboratorium heeft samen met de afdeling Interne Geneeskunde – Endocrinologie van oudsher een sterke onderzoekslijn aangaande schildkierhormoon metabolisme.
Amsterdam Center of Endocrine and Neuroendocrine Tumors (ACcENT)
Patiënten met schildkliertumoren, functionele schildklierafwijkingen zoals de ziekte van Graves of Hashimoto of patiënten met gewoon hele grote schildklieren worden behandeld in ACcENT; het Amsterdam Center of Endocrine and Neuroendocrine Tumors. In ACcENT werken de endocrinologen samen met de chirurgen, oncologen, radiologen, nucleair geneeskundigen, radiologen, pathologen, radiotherapeuten, de functie kamer en natuurlijk ook het Endocrinologische Laboratorium.
Multidisciplinaire poli en overleg
De samenwerking in ACcENT is zichtbaar in het multidisciplinaire polikliniek en het multidisciplinair overleg dat elke week gehouden wordt. Inmiddels is dit overleg ook gedeeltelijk digitaal, waardoor collega’s van andere ziekenhuizen kunnen deelnemen en hun patiënt kunnen inbrengen om de diagnostische of therapeutische opties met elkaar te bespreken. Dit overleg is daarnaast van groot belang voor het opleiden van alle jonge artsen in het Amsterdam UMC. Door het samengaan van de VUmc en AMC is het aantal patiënten dat in ACcENT behandeld wordt toegenomen.
De komende tijd zal veel aandacht besteed worden aan:
- kwaliteitsverbetering
- waarde gedreven zorg en
- wetenschappelijk onderzoek op nationaal en internationaal gebied
Vier nieuwe hoogleraren schildklierzorg
Bij het endocrinologisch laboratorium en de afdelingen endocrinologie en chirurgie zijn in 2020 in totaal 4 nieuwe hoogleraren benoemd die nauw betrokken zijn bij de zorg voor schildklierpatiënten en onderzoek naar schildklierziekten. De nieuwe hoogleraren zullen samen met vele collega’s een belangrijke bijdrage gaan leveren aan verdere verbetering van de zorg voor patiënten met schildklierziekten en aan het wetenschappelijk schildklieronderzoek.
Schildklierkankerchirurgie
Prof. dr. Els Nieveen van Dijkum richt zich vanuit de chirurgie op alle operaties die verricht worden aan hormoon vormende organen, zoals de schildklier, bijnier, bijschildklier en pancreas. De aandacht voor dit specifieke onderdeel van de chirurgie is nieuw voor het Amsterdam UMC en onderdeel van de leerstoel is ook de organisatie van de zorg voor patiënten met deze zeldzame aandoeningen.
De stofwisseling van het schildklierhormoon
Prof. dr. Anita Boelen van het Endocrinologisch Laboratorium houdt zich bezig met schildklierhormoon metabolisme en regulatie.
- 1e onderzoekslijn: stofwisseling van schildklierhormoon in cellen
Een van de onderzoekslijnen gaat over de veranderingen in de stofwisseling van het schildklierhormoon die optreden tijdens ziekte, deze veranderingen hangen samen met de ernst en de duur van de ziekte en worden het “Nonthyroidal illness Syndrome (NTIS)” genoemd. Onderdeel van deze onderzoekslijn is om te kijken wat het effect is van schildklierhormoon op de functie van cellen van het aangeboren immuunsysteem zoals macrofagen en neutrofiele granulocyten tijdens een ontsteking.
- 2e onderzoekslijn: hielprikscreening
De tweede onderzoekslijn van Boelen hangt sterk samen met de hielprik screening. Het Endocrinologisch Laboratorium is, als neonataal screeningslaboratorium, leidend bij de evaluatie van de screening op congenitale hypothyreodie.
Samen met de onderafdeling Kinderendocrinologie van het Amsterdam UMC verdiept hoogleraar Boelen zich in centrale congenitale hypothyreoïdie (CH-C). In de afgelopen jaren zijn er door het Amsterdam UMC mutaties in een aantal genen beschreven die geassocieerd zijn met CH-C. In het laboratorium bestudeert zij met behulp van celkweek systemen het effect van deze mutaties op de werking van schildklierhormoon in de cel. Dit met als ultieme doel de behandeling van CH-C te verbeteren.
Tevens komt er meer aandacht vanuit de kliniek voor andere aangeboren zeldzame aandoeningen aan de schildklier (o.a. schildklierhormoon transporter defecten, schildklierhormoon receptor resistentie). Op dit moment wordt er voor congenitale hypothyreoïdie gescreend op de hoeveelheid thyroxine (T4) in de bloedspot. De technologische ontwikkelingen in analyseapparatuur maken het echter mogelijk om naast T4 ook andere metabolieten (stofwisselingsproducten) te meten. Prof. dr. Anita Boelen en prof. dr. Annemieke Heijboer (hoofd van het Endocrinologisch Laboratorium) gaan onderzoeken of meer aandoeningen betreffende schildklierhormoon metabolisme opgespoord kunnen worden tijdens de hielprikscreening.
Betere hormoonwaardebepaling
Prof. dr. Annemieke Heijboer, hoofd van het Endocrinologisch Laboratorium, houdt zich bezig met het verbeteren van de kwaliteit van de hormoonbepalingen. Schildklierhormoonstatus in patiënten wordt bepaald door het meten van TSH samen met een vrij T4. Deze testen zijn routinematig beschikbaar en worden algemeen gebruikt, meestal naar tevredenheid. Er zijn echter situaties waarbij het meten van TSH en/of vrij T4 niet voldoende is of waarbij er onverwachte uitslagen zijn. In deze specifieke omstandigheden wordt er dan gebruik gemaakt van andere of aanvullende analyses.
Prof. dr. Annemieke Heijboer en prof. dr. Anita Boelen zijn gezamenlijk een onderzoeksproject gestart met als doel het verbeteren van de kwaliteit en het ontwikkelen van geavanceerde bepalingen die gebruikt kunnen worden in situaties waarbij slechts een TSH en fT4 meting niet voldoende is.
Oogziekte van Graves – schildklier en zwangerschap – T4-life studie
Prof. dr. Peter Bisschop van de afdeling endocrinologie is als internist-endocrinoloog nauw betrokken bij de zorg voor schildklierpatiënten.
Samen met Amsterdam UMC oogartsen ziet hij wekelijks nieuwe patiënten met de oogziekte van Graves, die vanuit het hele land verwezen worden naar Amsterdam UMC.
Daarnaast werkt hij samen met de afdeling gynaecologie/verloskunde op het gebied van schildklier en zwangerschap en is hij een van de hoofdonderzoekers van de T4-life studie. In deze studie wordt onderzocht of schildklierhormoonbehandeling de kans op een levend geboren kind vergroot bij vrouwen met herhaalde miskramen en antistoffen tegen de schildklier.
Tevens is Peter Bisschop voorzitter van de multidisciplinaire bespreking waarin alle patiënten met schildklierkanker en andere complexe schildklieraandoeningen besproken worden.
Samenwerking zorg én patienten
Belangrijk aspect van deze hoogleraarsbenoemingen in het Amsterdam UMC is de aandacht die alle nieuwe hoogleraren hebben voor verdere verbetering van de zorg en de logistiek in de zorg met aandacht voor samenwerking met alle regionale ziekenhuizen en ook nationaal om de zorg op de best mogelijke manier voor alle patiënten te organiseren. Het is van groot belang daarvoor ook nauw contact te houden met SON en de patiënten.
In ACcENT zal prof. dr. Els Nieveen van Dijkum ook samenwerken met patiënten om de inrichting van dit centrum te laten aansluiten bij de wensen van de patiënten.