Bijgewerkt op 4 mei 2024
Jodiumtabletten als voorzorgsmaatregel
In het geval van een ernstig probleem of ongeluk met een kerncentrale zal er radioactief jodium vrijkomen. Mensen kunnen dit radioactief jodium inademen of via besmet voedsel binnen krijgen. Jodium wordt in het menselijk lichaam voornamelijk opgeslagen en verwerkt door de schildklier. Dit radioactief jodium zal dan ook door de schildklier worden opgenomen. Dit kan de kans op schildklierkanker later sterk vergroten.
Dit gevaar op het ontstaan van schildklierkanker wordt voorkomen door het gebruik (de profylaxe) van ‘gewone’ jodium. Het is dus een preventiemiddel om ziekte te voorkomen. Door het innemen van een hoge dosis jodium zal de schildklier verzadigd raken en de radioactieve jodium nauwelijks meer kunnen opslaan.
Uitleg van Ard van Pelt, adviseur milieu en gezondheid bij de GGD: “De pil beschermt de schildklier tegen de opname van radioactief jodium. Je lichaam heeft jodium nodig om een schildklierhormoon aan te maken. Om het makkelijk uit te leggen zou je de schildklier kunnen vergelijken met een parkeerplaats. Daar rijden auto’s op, maar als de parkeerplaats vol is, kunnen er geen andere auto’s meer bij. Het schadelijke radioactieve jodium moet dus niet meer op de parkeerplaats terechtkunnen omdat die al vol is vanwege het jodium uit de tabletten.”
Voor wie wanneer?
In Nederland zijn jodiumtabletten uit voorzorg verspreid aan huishoudens rondom kerncentrales, zodat ze in geval van een ernstig probleem of ongeluk met een kerncentrale direct te gebruiken zijn. De laatste uitgifte was in juli 2021.
De kans op schildklierkanker door de opname van radioactief jodium is het grootst bij (ongeboren) baby’s, (jonge) kinderen en iedereen tot en met 40 jaar die binnen de eerste ring van een kerncentrale woont. Op de website van de rijksoverheid staat een tabel wie de jodiumtabletten moeten innemen.
De jodiumtabletten zijn vooral bedoeld als bescherming tegen de radioactieve jodium in de lucht. Voedingsmiddelen die besmet zijn geraakt zullen door de overheid direct worden afgevoerd.
Jodiumtabletten bieden alleen bescherming tegen radioactief jodium en niet tegen straling in het algemeen.
Wie hoeft géén jodiumtabletten in te nemen bij een kernongeval?
- Iedereen die zich meer dan 100 km van een kerncentrale bevindt
- Iedereen ouder dan 40 jaar (en niet zwanger)
NB. Het is van groot belang dat je voor het moment van innemen de aanwijzingen van de overheid opvolgt (via radio, tv, NL-alert, crisis.nl). Bij een te vroege inname is het effect verdwenen voor de besmetting plaatsvindt. Dus nooit op eigen initiatief jodiumpillen nemen.
Jodiumpillen: wat betekent het voor schildklierpatiënten?
Ook schildklierpatiënten kunnen jodiumpillen gebruiken, in het geval van een nucleaire calamiteit. Bij de meeste schildklierpatiënten zal de jodiumpil geen effect hebben, omdat de schildklier door de aandoening of behandeling al geen jodium meer opneemt, dus ook geen radioactief jodium. In afweging van de risico’s van schildklierkanker en de nadelen voor schildklierpatiënten van een (eenmalige) overdosis jodium wordt geadviseerd de jodiumpil dus gewoon in te nemen.
Bij de meeste Hashimotopatiënten zal dit weinig effect hebben, omdat de schildklier grotendeels is verdwenen en/of door de behandeling niet meer actief is. Maar daardoor kan het ook geen kwaad; de jodium zal niet worden opgenomen en via de urine uitgescheiden.
Bij Graves-patiënten die worden behandeld met schildklierremmers volgens de block & replace-methode is (na ruim een maand) de schildklier meestal niet meer actief en zal dus ook geen jodium meer opnemen. Graves-patiënten die worden behandeld met schildklierremmers volgens de titratie-methode overleggen met de eigen arts over het wel/niet innemen van de jodiumpil.
Mensen voor wie op korte termijn een radioactieve jodiumbehandeling staat gepland, wordt geadviseerd contact op te nemen met hun arts. Dit advies geldt pas als de overheid aangeeft dat er een nucleaire calamiteit is. Zie ook de grijze box hierboven.
Bronnen:
– Prof. dr. Robin Peeters en dr. Edward Visser (MAR-lid), internist-endocrinologen Erasmus MC.
– Rijksoverheid: www.waaromkrijgikjodiumtabletten.nl